Behandeling van (doorlig)wonden

Doorligwonden worden ook wel decubitus genoemd. Decubitus is onder te verdelen in vier categorieën.

• Categorie 1: Niet-wegdrukbare roodheid bij een intacte huid. Dit komt voor ter hoogte van een botuitsteeksel. Er kan sprake zijn van warmte, oedeem, verkleuring en/of verharding van de huid en pijn. Het gebied kan pijnlijk, warmer of kouder dan het aangrenzende weefsel, stijf of zacht zijn. Bij donker gekleurde mensen kan deze categorie moeilijk te ontdekken zijn.
• Categorie 2: Verlies van een deel van de huidlaag of blaar. Dit is een gedeeltelijk verlies van een laag van de lederhuid (dermis). Hierdoor ontstaat er een oppervlakkige (glimmende) open wond met een rood/roze wondbodem zonder wondbeslag. Deze categorie kan er ook uitzien als een intacte of open/gescheurde blaar of een blaar met vocht/serum/bloed gevuld.
• Categorie 3: Verlies van een volledige huidlaag. Hier is er een verlies van de volledige huidlaag. Het subcutane vet kan zichtbaar zijn en er kan wondbeslag aanwezig zijn. De diepte varieert per anatomische locatie. Gebieden waar geen subcutaan (vet)weefsel is kunnen oppervlakkig zijn (neusbrug, oor, achterhoofd, enkel). Bij gebieden met een grote hoeveelheid vet kunnen er extreem diepe wonden ontstaan.
• Categorie 4: Verlies van een volledige weefsel laag. Hier is er verlies van een volledige weefsel laag met blootliggend bot, pezen os spieren. Er kan vervloeid wondbeslag of een necrotische korst aanwezig zijn. De diepte varieert ook hier per anatomische locatie. Gebieden waar geen subcutaan (vet)weefsel is kunnen oppervlakkig zijn (neusbrug, oor, achterhoofd, enkel). Deze categorie kan zich echter ook uitbreiden in de spieren en/of ondersteunende structuren waardoor gemakkelijk osteomyelitis of osteitis kan ontstaan.

Behandeling

Het is belangrijker decubitus te voorkomen door noodzakelijke preventieve maatregelen te nemen. De classificatie kan aangevuld worden met gegevens over de aard van de decubitus met behulp van ALTIS, wat staat voor Aard, Locatie, Tijdsduur, Intensiteit (categorie decubitus) en Samenhang (verergerende en verzachtende factoren). De wondkenmerken kunnen aangeduid worden met behulp van het TIME-model, wat staat voor Tissue (weefsel vitaal (rood) of niet-vitaal (geel/zwart), Infection (is er sprake van een infectie?), Moisture (mate van vochtigheid: droog/vochtig/nat), Edge (wondranden en –omgeving, intact/niet-intact, droog, verweekt etc.).

De patiënt moet adequate pijnstilling krijgen en tijdens de wondverzorging moet rekening gehouden worden met de pijn. De wond moet voorzichtig verzorgd worden. Er moet een AD-matras, kussen en/of bed aangeschaft worden (Anti Decubitus). Er moet wisselligging toegepast worden.

Het benodigde wondverband moet bepaald worden aan de hand van de wondkenmerken en het doel van de behandeling:

• Necrose verwijderen (wondspoelvloeistof dat reinigingsmiddel en/of antisepticum bevat of necrotomie)
• Reinigen (bij elke verbandwissel met fysiologisch zout of kraanwater)
• Beschermen
• Vochtig wondmilieu creëren (dit wordt aanbevolen)
• Exsudaat absorberen
• Infectie bestrijden
• Geur bestrijden

Een aantal hulpmiddelen welke gebruikt kunnen worden bij de behandeling van decubitus:

• Zinkolie kan gebruikt worden als huidbeschermer. Dit kan tijdelijke bescherming geven en wondranden beschermen.
• Cavilon swabs kunnen gebruikt worden indien er een barrière laagje nodig is op de huid.
• Er zijn verschillende soorten verbanden welke gebruikt kunnen worden als fixatiemiddel: opsite flexi-fix, steriele tegaderm en ter bescherming van de huid: duoderm.  
• Aquacel zorgt voor een vochtig wondmilieu.
• Prontosan zorgt voor reiniging van de wond.
• Mepitel voorkomt dat de huid verkleeft aan de wond of aan het verbandmiddel.

Vergoeding van antidecubitus maatregelen

Als een patiënt decubitus heeft of risico loopt om decubitus te ontwikkelen heeft hij/zij recht op vergoeding van een aantal materialen. Een AD matras wordt vergoed in de basisverzekering in 2019 mits deze wordt aangeschaft bij een gecontracteerde leverancier van de verzekeraar. Het matras valt niet onder het eigen risico. Het AD zitkussen echter wel.

Verbandmiddelen en toebehoren worden vergoed vanuit de basisverzekering bij decubitus, mits deze besteld worden bij een gecontracteerd leverancier. Er moet wel rekening gehouden worden met het eigen risico.