Wat is een spatader?

Spataderen (of spataders) zijn ontsierende en verwijde aders van de benen. De normale terugstroom van het bloed naar het hart wordt belemmerd. Als de klep in een ader niet meer naar behoren functioneert, stroomt het bloed in het been terug, waardoor de druk in de ader stijgt. De ader zet hierdoor uit, omdat de aderwand dun en rekbaar is. Zo ontstaat een spatader. Spataderen kunnen goed weggehaald worden, waarvoor meestal geen medische noodzaak is. De medische naam is varices. Ze zijn te zien doordat ze door de huid heen schemeren. Soms liggen ze als gekronkelde kabels op het been. Ze kunnen behoorlijk ontsierend zijn. Factoren die een rol spelen bij het ontstaan van spataderen zijn:

• Erfelijke aanleg
• Zwangerschap en hormonen
• Veel staan of zitten
• Overgewicht
• Ouderdom

Een beginnende spatader kan soms klachten veroorzaken, zoals vermoeide, pijnlijke en vaak warme benen (vooral bij lang staan), jeuk, een gespannen gevoel, krampen, een trekkende of stekende pijn in de kuiten en trillingen in de benen. Spataderen kunnen vochtophoping in de benen, huiduitslag en een verkleuring of verharding van de huid geven. In het ergste geval kan door een spatader een open been ontstaan. De huid gaat dan stuk en geneest niet spontaan.

Een schematische weergave van een normale ader en een spatader

Zijn alle spataderen hetzelfde?

Spataderen kunnen op verschillende manieren in het lichaam aanwezig zijn. Deze worden verdeeld in zeven categorieën:

• C0: geen zichtbare of voelbare spataderen
• C1: kleine rode en blauwe fijne lijn spataderen (heksenbezems)
• C2: spataderen zonder bijkomende klachten
• C3: spataderen en het ontstaan van zwelling/oedeem
• C4: spataderen en het ontstaan van huidverkleuringen
• C5: spataderen die een open been hebben gegeven maar zijn genezen
• C6: chronisch open been als gevolg van spataderen

Welke onderzoeken naar spataderen zijn mogelijk?

Een arts bekijkt de spataderen nauwkeurig, hij gaat na of er al eerdere vaatproblemen zijn geweest, welke medicatie de zorgvrager gebruikt en of hij operaties aan been of buik heeft ondergaan in het verleden. Aanvullende onderzoeken die gedaan kunnen worden zijn: doppleronderzoek, duplexonderzoek, lichtreflexreografie, flebografie, MRI, MRA en Ct-scan.

Uit welke behandelingen voor spataderen kan worden gekozen?

Adviezen om spataderen te voorkomen, maar ook om bestaande spataderen te bestrijden zijn: niet te lang stil staan, voeten strekken en op de tenen staan bij onverhoopt toch lang stil staan, knellende schoenen en hoge hakken vermijden, zorgen dat er geen overgewicht ontstaat. Een goede oefening is om te gaan zitten of liggen, het been gestrekt op te tillen en cirkelvormige bewegingen van de voet te maken. Het dragen van Therapeutische Elektrische Kousen (TEK) brengt verlichting en voorkomt ten dele de vorming van nieuwe spataderen. Behandelingen die de arts kan uitvoeren zijn:

• inspuiten
• strippen
• dichtbinden (crossectomie)
• dichtbranden

Er zijn veel behandelingen, het is belangrijk dat de zorgvrager zich hier goed over laat voorlichten. Ook is het erg belangrijk om de adviezen goed op te volgen.

Is er vergoeding voor de behandeling van spataderen?

Het eerste consult wordt altijd door de ziektekostenverzekeraar vergoed vanuit het basispakket. Afhankelijk van het eigen risico zal de zorgvrager eventueel een klein deel van de kosten zelf moeten betalen. Als de chirurg of dermatoloog besluit een behandeling uit te voeren, dan wordt deze ook altijd vergoed vanuit het basispakket. Puur cosmetische ingrepen worden niet uitgevoerd door de chirurg of dermatoloog. Zorgvragers met spataderen in de categorieën 0 t/m 2 krijgen geen vergoeding. Vanaf categorie 3 wordt de behandeling echter wel vergoed door de zorgverzekering vanuit het basispakket. Er is wel altijd een verwijsbrief van de huisarts nodig. In de onderstaande tabel kun je de vergoeding, voor de behandeling van spataderen bij je zorgverzekering terug vinden.