Wat is verslaving?

Verslaving is een toestand, waarin een persoon geestelijk en/of lichamelijk van een gewoonte of stof afhankelijk is, zodanig dat hij/zij deze gewoonte of stof niet, of heel moeilijk los kan laten. Bij een verslaving verliest de gebruiker de controle over het gebruik. Er is sprake van een (beginnende) verslaving als de gebruiker:

• Niet kan stoppen
• Herhaaldelijk merkt dat hij/zij meer gebruikt dan voorgenomen
• Een groot deel van de dag (in gedachten of in het echt) bezig is met het gebruik

Het gedrag van de persoon is gericht op het verkrijgen en innemen van een (genot)middel, of het handelen naar de gewoonte, ten koste van de meeste andere activiteiten.

Of iemand verslaafd raakt, hangt af van meerdere factoren:

• De eigenschappen/het karakter van de persoon
• De eigenschappen van het middel en de manier hoe het middel gebruikt wordt
• De omgeving van de persoon
• Erfelijke aanleg
• Hoe gevoelig de gebruiker is voor de effecten van het middel

Signalen die kunnen wijzen op een verslaving:

• De gebruiker maakt ruzie met gezinsleden over drank/drugs
• De gebruiker probeert het drank/drugsgebruik te ontkennen en te verhullen
• Er zijn lichamelijke problemen zoals hoge bloeddruk en maagklachten
• De gebruiker krijgt klachten als plots gestopt wordt met alcohol/drugs
• De gebruiker drinkt/gebruikt omdat hij/zij zich beter wil voelen
• De gebruiker heeft meer nodig dan één of twee drankjes/sigaretten
• De gebruiker is onder invloed in situaties waarin dit gevaarlijk is voor anderen (b.v. in het verkeer)
• De gebruiker gebruikt meer dan dat hij/zij van plan was
• De gebruiker verzuimt wel eens van werk/school vanwege het gebruik van drank/drugs
• De verslaafde kan niet stoppen met zijn gewoonte (bij b.v. gameverslaving)
• Andere activiteiten worden uitgesteld of helemaal niet gedaan
• Er is een verstoord dag/nachtritme
• Persoonlijke verzorging verslechtert
• Sociale contacten worden minder, omdat de verslaafde zich alleen maar met de verslaving bezighoudt.

Alcoholverslaving

Alcoholverslaving is de verslaving die het meeste voorkomt. Vaak komt alcoholverslaving voor in combinatie met een andere verslaving. Alcohol is legaal, gemakkelijk verkrijgbaar en maatschappelijk geaccepteerd. Dit maakt het makkelijker om verslaafd te raken.

Alcohol is zowel lichamelijk als geestelijk verslavend. Het is een geleidelijk proces, zonder dat de gebruiker het in de gaten heeft, raakt hij/zij steeds meer verslaafd. Er kunnen zeer grote problemen ontstaan op het gebied van relaties, werk, gezondheid etc. door een alcoholverslaving.

Nicotineverslaving

Roken is één van de meest voorkomende verslavingen. De verslaving aan roken is zowel geestelijk (sterk verlangen naar roken) als lichamelijk (het lichaam wordt afhankelijk van nicotine). Ongeveer 20% van de Nederlanders rookt dagelijks en een kwart van de volwassenen rookt wel eens. Nicotine werkt opwekkend, verdovend, ontspannend en/of stimulerend. Het zorgt voor meer adrenaline, minder insuline, nauwere bloedvaten, hogere bloeddruk, snellere ademhaling en snellere hartslag. Nicotine kan ook op andere manieren ingenomen worden (pruimtabak, snuiven).

Drugsverslaving

De meeste drugs bereiken via de bloedsomloop de hersenen. De drugs kunnen hier bijna alle communicatie tussen de neuronen aantasten. Er wordt onderscheid gemaakt in:

• Stimulerende drugs (b.v. cocaïne en amfetamine)
• Verdovende drugs (b.v. alcohol en heroïne)
• Bewustzijns veranderende drugs (bv. hasj en paddo’s)

Sommige middelen hebben meerdere effecten (b.v. xtc; dit verandert de waarneming, maar is ook stimulerend).

Er wordt onderscheid gemaakt tussen softdrugs en harddrugs.

• Softdrugs: Deze staan op lijst 2 van de Opiumwet. Volgens de overheid zijn de risico’s van deze drugs minder groot. Dit heeft echter ook veel te maken met de mate van gebruik. Voorbeelden zijn hasj en wiet.
• Harddrugs: Deze staan op lijst 1 van de Opiumwet. Deze drugs hebben volgens de overheid een onaanvaardbaar groot risico. Voorbeelden zijn heroïne, cocaïne en xtc.

Als een drug eenmaal in het lichaam is, verandert het, het functioneren van het lichaam. Drugs kunnen worden geslikt, geïnjecteerd, gesnoven, geïnhaleerd, via de huid opgenomen worden of in het oog gedruppeld. De tijdelijke, prettige sensatie die ontstaat in geval van drugsmisbruik, wordt veroorzaakt door een communicatiestoring tussen de zenuwen. De drugsverslaafde kan niet zonder deze prettige sensatie en moet daarom blijven gebruiken, ook al zijn de negatieve gevolgen bekend. Ook lichamelijk zijn er gevolgen; het lichaam kan zonder de drug niet meer normaal functioneren. Wanneer de drug niet meer wordt ingenomen, zal de gebruiker lichte tot ernstige effecten ondervinden.

Gameverslaving

12.000 jongeren in Nederland zijn gameverslaafd. Gameverslaafden zijn nagenoeg altijd jongens (94,5% van de verslaafden). De gemiddelde leeftijd waarop dit voorkomt is 25 jaar, maar het komt steeds vaker voor op jongere leeftijd (vanaf ongeveer 12 jaar). Vaak gaat gameverslaving hand in hand met een andere verslaving, een psychische aandoening, gebrek aan sociale vaardigheden, problemen met werk/school of problemen in het gezin.

Het contact met anderen (groepsdruk), de aantrekkingskracht van de game en de fantasiewereld, zijn factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van gameverslaving.

Gokverslaving

Er zijn mensen die steeds vaker en meer gaan gokken voor hogere bedragen. Er gaat meer tijd en geld in het gokken zitten en het verlies dat ze lijden, proberen ze goed te maken door nog meer te gokken. Hierdoor raken ze steeds verder in de problemen op financieel gebied maar ook op het gebied van studie, werk en sociale contacten. Dit noemt men gokverslaafd.

Veel ongehuwde mannen en lager opgeleiden zijn vaker gokverslaafd. Het percentage gokverslaafden is de afgelopen jaren afgenomen door b.v. het verbod op speelautomaten in snackbars.

Internet/computerverslaving

De voortdurende beschikbaarheid van computers en eindeloze mogelijkheden vormen voor sommige mensen een te grote verleiding om verslaafd te raken aan de computer. Meestal is dat aan het internet.

Gameverslaving is de meest voorkomende vorm van computer- of internet verslaving. Deze staat boven uitgewerkt. Een verslaving aan social media komt veel voor. Wat dit zo verslavend maakt, is het feit dat als iemand wat op internet plaatst, dit vaak leidt tot een snelle reactie van anderen. Dit geeft een prettig gevoel. Social media is eindeloos, er komt nooit een einde aan. Groepsdruk geeft een groot risico om verslaafd te raken aan social media. Tegenwoordig kunnen veel mensen via de telefoon op social media, wat het gevaar geeft dat iedereen continu de mobiel in handen heeft en geen aandacht meer heeft voor elkaar.

Medicijnverslaving

Het kan zijn dat men een bepaalde periode medicatie moet gebruiken en er vervolgens niet meer vanaf komt. De medicatie die verslavend kan zijn;

• Benzodiazepinen (slaap- en kalmeringsmiddelen, zoals diazepam, oxazepam en lorazepam). Deze medicatie remt de activiteit in de hersenen. Feitelijk is het bedoeld voor kortdurend gebruik, als hulpmiddel om een moeilijke periode door te komen
• De meeste pijnstillers (morfine, pijnstillers met codeïne). Deze verslaving komt minder vaak voor

Risico’s die het gebruik van benzodiazepinen met zich meebrengt, zijn slaperigheid overdag en een verminderd reactievermogen (kans op ongelukken/vallen neemt toe), problemen met het geheugen, concentratieproblemen, alle emoties worden gedempt, gevoelens worden vlakker en ze versterken vaak sombere gevoelens.

Behandeling

Hoe een verslaving wordt behandeld is afhankelijk van het soort verslaving, hoe ernstig deze is en hoe lang de verslaving al duurt. Hulp bij een verslaving bestaat uit meerdere onderdelen, gericht op de soort verslaving. De hulp kan bestaan uit: gesprekken, medicatie, therapieën, hulp bij het omgaan met financiële problemen en de omgeving van de verslaafde betrekken in de behandeling.

Wat wordt er vergoed van de behandeling van verslaving?

Erkende GGZ instellingen op het gebied van verslavingszorg worden voor een groot deel vergoed vanuit de zorgverzekering. De hoogte van deze vergoeding is afhankelijk van de polisvoorwaarden.

Als een verslaafde hulp zoekt om af te kicken is het, het beste om dit te doen bij een 2^e-lijns medisch-specialistische geestelijke gezondheidszorg. Iedere Nederlander is voor deze zorg verzekerd vanuit de verplichte basisverzekering. De WTZI (Wet Toelatingen Zorginstellingen) moet instellingen toelating geven om bepaalde zorg te mogen bieden. De instellingen moeten ook opgenomen zijn in het register van het AGB (Algemene Gegevens Beheer Zorgverleners).

Er moet wel rekening gehouden worden met de wettelijke, verplichte eigen bijdrage.